وزارت نفت یکی از وزارتخانه های حساس و کلیدی در هر کدام از دولت های ایران است. در دولت چهاردهم نیز تمام تلاش ریاست جمهوری بر انتخاب فرد اصلح بوده است. در این نوشته در مورد محسن پاک نژاد، بیوگرافی و فعالیت های اجرایی و مخالفان و موافقان او برای پست وزارت نفت می پردازیم.
محسن پاکنژاد (زاده ۱۳۴۵ در تهران) سیاستمدار و مدیر اجرایی ایرانی است که از سال ۱۴۰۳ به عنوان وزیر نفت فعالیت خود را شروع کرده است. در این نوشته از مجله ستاره بیوگرافی و کارنامه کاری وزیر نفت دولت دولت چهاردهم را با هم می خوانیم.
بیوگرافی محسن پاک نژاد
محسن پاک نژاد دانش‌آموخته کارشناسی مهندسی برق از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد مهندسی صنایع از دانشگاه صنعتی امیرکبیر است. وی فعالیت شغلی خود را از ابتدای دهه ۱۳۷۰ در وزارت نیرو آغاز کرد. پاکنژاد از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۷ به عنوان مشاور وزیر نفت و رئیس ستاد نظارت بر سوخت‌رسانی وزارت نفت فعالیت می‌کرد، از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۹ مدیر طرح توسعه میادین گازی بود و در سال ۱۳۷۹ به‌عنوان مدیرکل نظارت بر صادرات مواد نفتی و بازرسی فنی وزارت نفت منصوب شد. وی از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۶ با حفظ سمت، در جایگاه عضو اصلی هیئت مدیره شرکت نفت مناطق مرکزی ایران نیز فعالیت می‌نمود.
محسن پاک نژاد اهل کجاست؟
ابراهیم منصورنژاد می‌گوید: با اینکه آقای پاک نژاد اصالتا خوزستانی نیستند اما ما اهالی خوزستان محسن پاک نژاد را جنوبی ترین گزینه ممکن برای تصدی وزارت نفت می دانیم آنقدر که او برای نفت و خوزستان زحمت کشیده است، دل در گرو توسعه و آبادانی سرزمین نفت دارد.
محسن پاک نژاد متولد تهران است.
اک‌نژاد در فاصله سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ مدیر برنامه‌ریزی شرکت نفت مناطق مرکزی ایران بود. وی در سال ۱۳۸۶ به‌عنوان معاون مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران منصوب شد و تا ۱۳۹۲ در این جایگاه فعالیت نمود. در سال ۱۳۹۲ بار دیگر به ستاد وزارت نفت بازگشت و تا سال ۱۳۹۳ برای نزدیک به یک سال، مدیرکل نظارت بر صادرات و مبادلات مواد نفتی وزارت نفت بود. پاک نژاد در فاصله سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ به‌عنوان مدیرعامل و نایب رئیس هیئت مدیره شرکت بازرگانی نفت ایران (به‌اختصار: شرکت نیکو) فعالیت می‌کرد.
محسن پاکنژاد از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ به‌عنوان معاون وزیر نفت در نظارت بر منابع هیدروکربوری فعالیت می‌کرد. وی پیشتر در فاصله سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ معاون مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در امور تولید و از اعضای هیئت مدیره این شرکت بود.
علاوه بر فعالیت‌های اجرایی، پاکنژاد در حوزه آموزش و پژوهش نیز فعال بوده و به عنوان استاد دانشگاه و پژوهشگر در زمینه نفت و گاز فعالیت کرده است.
انتصاب محسن پاک نژاد برای وزارت نفت دولت
یکشنبه ۲۱ مردادماه ۱۴۰۳ بود محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در نشست علنی، اعضای کابینه پیشنهادی دولت مسعود پزشکیان را معرفی کرد تا بالاخره حرف و حدیث‌ها و گمانه‌زنی‌ها به پایان برسد و چهره‌هایی که می‌بایست سکاندار وزارت شوند، برای مردم مشخص شدند.
در میان وزارتخانه‌ها چند وزارتخانه مهم هستند که حساسیت‌ها نسبت به آنها بیشتر است؛ بنابراین برای بسیاری مهم است که چه کسی سکاندار این وزارتخانه‌ها می‌شود. یکی از این وزارتخانه‌ها وزارت نفت است که به نظر می‌آمد یکی از چهره‌های مطرح در عرصه سیاست یا یکی از بازیگران این عرصه سکاندار این وزارتخانه شود اما معرفی محسن پاکنژاد به عنوان یکی از مدیران این وزارتخانه برای این وزارتخانه شاید تا حدودی دور از گمانه‌زنی‌ها بود.
بررسی کارنامه کاری
پاکنژاد مدیری است که سال‌ها در بدنه وزارت نفت خدمت کرده و مدیریت و اجرای پروژه‌های بزرگ نفتی در کارنامه دارد. یکی از نمونه‌های تجربه کاری پاکنژاد در اطفای حریق دکل نفتی «رگ سفید» گچساران شکل گرفت.
بدین ترتیب که دستگاه حفاری ۹۵ فتح که ۳۱ تیرماه سال ۹۶ در موقعیت چاه ۱۴۷ رگ سفید مستقر شده بود، در ساعت ۱۲ و ۵۷ دقیقه ظهر هفتم آبان‌ماه همان سال دچار انفجار و حریق شد و در پی این حادثه، فرزاد ارزانی و محمد سلیمی، دو تن از کارکنان شرکت ملی حفاری ایران (حفار و دکلبان) جان خود را از دست دادند.
به دنبال این حادثه، کمیته مقابله با شرایط اضطراری و ستاد مهار چاه در سایت رگ سفید ایجاد و گروه‌های مجهز پزشکی و امداد و نجات در رگ سفید مستقر شدند. در این عملیات، برای نخستین بار موقعیت چاه طی ۱۴ روز ساخته شد؛ این در حالی است که ساخت موقعیت استقرار دکل حفاری و حفاری چاه در مناطق نفت‌خیز جنوب به‌طور میانگین پنج ماه زمان می‌برد.
همچنین برای نخستین بار، فرآیند حمل، برپایی و Spud دکل در ۱۰ روز انجام شد که در حالت عادی به ۲ تا ۳ برابر این مدت، زمان لازم بود. مهمتر از همه آنکه چاه موقعیت C در ۳۴ روز به نقطه مورد نظر رسید و به قدری طراحی متخصصان مهندسی حفاری و زمین‌شناسی دقیق بود که درست در همان محل پیش‌بینی شده، چاه به نقطه هدف برخورد کرد. دکل ۹۵ فتح که پیش از حادثه روی چاه ۱۴۷ مشغول حفاری بود، برای رسیدن به همین نقطه حدود ۹۰ روز در حال حفاری بود.
مخالفان و موافقان پاک نژاد
“مصطفی نخعی” عضو کمیسیون انرژی در ایکس نوشته است: «برنامه مشخصی از پاک نژاد در حل چالش‌های اساسی صنعت نفت از جمله نگهداشت نیروهای متخصص و نخبه، تامین سرمایه طرح‌های کلان و توسعه دیپلماسی انرژی مشاهده نکردیم». البته گفته «فضل‌الله رنجبر» عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی کاملا خلاف این موضوع است. به گفته او، «نگاه کارشناسی در برنامه‌های وزیر پیشنهادی نفت به‌طور کامل لحاظ شده و او به مشکلات حوزه نفت و گاز آشنا بوده و با برنامه می‌تواند در حل مشکلات این حوزه موثر باشد».
برخی دیگر از نمایندگان مجلس مدعی‌هستند «او نه تخصصی در نفت دارد و نه تعهدی به انقلاب و نظام». البته گفته می‌شود او نتوانسته به سوالات فنی اعضای کمیسیون پاسخ دهد و «از سوی دیگر، او طی چند روزی که به مجلس رفت، مواضع خاصی را اتخاذ کرده و اظهاراتی داشته که این موضوع، نگرانی مخالفانش را مضاعف کرده است.»
فارغ از انتقادها و مخالفت‌ها، موافقان، محسن پاکنژاد را حائز ویژگی‌هایی می‌دانند و معتقدند او می‌تواند در حوزه نفت موفق عمل کند. اولین و حتی مهمترین ویژگی پاکنژاد که سبب شده برای سکانداری وزارت نفت معرفی شود، سابقه کاری او بوده است.
«علی کاردر» مدیرعامل پیشین شرکت ملی نفت ایران گفته: پاکنژاد شناخت بالایی از بدنه صنعت نفت دارد. او از دهه ۱۳۷۰ شمسی، یعنی نزدیک به ۳۰ سال است که در حوزه نفت و سطح بالای مدیریتی آن فعالیت دارد. چنین امری حتماً باعث شده شناختی کافی از بدنه این وزارتخانه داشته باشد و تمام چالش‌ها و فرصت‌های این حوزه را به خوبی بشناسد.
همچنین «حمید بورد» مدیرعامل پیشین شرکت نفت فلات قاره ایران به‌عنوان یکی از باسابقه‌ترین مدیران در بخش بالادست صنعت نفت با اعلام حمایت قاطع، وزیر پیشنهادی نفت دولت چهاردهم را فردی متخصص، مستقل و پاکدست خوانده که می‌تواند وضعی مناسب‌تر در این حوزه مهم اقتصادی کشور ایجاد کند.
بیانیه ۱۰ مدیر ارشد نفتی در حمایت از محسن پاکنژاد
ده مدیر ارشد نفتی با بیانیه ای از محسن پاک نژاد گزینه پزشکیان برای وزارت نفت حمایت کردند. در این بیانیه آمده است:
“با توجه به معرفی مهندس محسن پاکنژاد به عنوان وزیر پیشنهادی نفت، ما کارکنان صنعت نفت ایران با نهایت افتخار و مسئولیت‌پذیری، حمایت قاطع و بی‌دریغ خود را از این انتخاب بجا و شایسته اعلام می‌داریم. مهندس پاکنژاد، به عنوان یکی از برجسته‌ترین و باتجربه‌ترین مدیران این صنعت، کسی است که از بطن و متن صنعت نفت برخاسته و تمامی عمر حرفه‌ای خود را در مسیر ارتقاء و اعتلای این حوزه مهم و استراتژیک سپری کرده است. وی در طول سالیان متمادی، با حضوری موثر و سازنده در مسئولیت‌های کلیدی و حساس، نشان داده است که نه تنها به تمامی چالش‌ها و مشکلات این صنعت اشراف کامل دارد، بلکه توانمندی لازم برای مدیریت این چالش‌ها را نیز داراست.”
نسخه پاکنژاد برای نفت چیست؟
برنامه محسن پاکنژاد به‌عنوان وزیر پیشنهادی نفت دولت چهاردهم برای اداره صنعت نفت در ۱۱ فصل شامل فصل نخست «ابرچالش‌های صنعت نفت»، فصل دوم «اسناد بالادستی حاکم بر برنامه پیشنهادی»، فصل سوم «تحولات عرضه و تقاضای جهانی نفت و جایگاه ایران»، فصل چهارم تا هفتم درباره برنامه‌های وزارت نفت برای چهار شرکت اصلی، فصل هشتم «تقویت منابع انسانی و اصلاح ساختار وزارت نفت»، فصل نهم «دیپلماسی انرژی»، فصل دهم «بهینه‌سازی مصرف سوخت و شدت انرژی» و فصل یازدهم «مسئولیت‌های اجتماعی و محرومیت‌زدایی» تنظیم شده است.
سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس گفته است «مقرر شد در صورت رأی اعتماد به پاکنژاد تمام خواسته‌های نمایندگان به نوعی محقق شود تا مردم شاهد آثار برخورداری از نفت بر سر سفره‌های خود باشند»